Uzm. Psikolog Esin ÖZER BAKIR

Çocuklarda Dil Gelişimi

Dil gelişimi her çocukta farklılık gösterir ancak dilin gelişim evreleri ve bu evrelerin geçişleri açık bir şekilde her çocukta görülebilir. Çocuk 3 aylık oluncaya kadar onun tepkilerine karşılık vermek en temel iletişim yöntemi olarak kabul edilir. Bu aynı zamanda çocuğu konuşmaya yönlendiren ilk adımdır. Çocuk 3 aylık oluncaya kadar onun çıkardığı sesleri taklit etmek ve farklı sesler çıkarmak onu yeni sesler çıkarma konusunda cesaretlendirecektir. Çocuklar 6 aylık oluncaya kadar taklitlerin yapılması önemlidir çünkü bu süreçte her şeyi taklit yöntemi ile öğrenirler. 6 aylık olan bebeklerde konuşma mekaniği yavaş yavaş kendini gösterir ve bir heceli sesler çıkararak bunları sık sık tekrar etmeye başlarlar. Bu evrede konuşmalarda ifade takınmak ve abartılı davranmak onları konuşmaya cesaretlendirecektir. 6 aydan itibaren resimli kitaplar yoluyla görsel uyaranlar sunmak, çocuğun dil gelişimini destekleyecektir. Ayrıca 0-2 yaş arası ekrandan(televizyon-tablet-telefon) uzak tutmak oldukça önemlidir. Ekranla erken tanışma; altta bir yatkınlık varsa otizm gibi yaygın gelişimsel bozuklukları tetiklediği gibi, dil gelişimini olumsuz etkilemekte ve dikkat eksikliğine sebep olabilmektedir.

 

1 – 2 Yaş ve Sonrası

 

1 yaş ve sonrasında yapılması gereken şeylerin başında bol bol kitap okumak gelir. Bu çocukların anne ve baba gibi kelimelerin dışında yeni kelimeleri öğrenmesine yardımcı olur. Ayrıca çocuğun ebeveyne ne için seslendiğini anlamak ve bu isteğini yerine getirirken cümleyi tekrar etmek çocuğun daha fazla kelime kullanmasının önünü açar. Bu süreçte çocuklara aynı zamanda insan sesi dışında hayvan sesi, müzik gibi farklı seslerin de açıklanması çocuğun duyduklarını kendine açıklamasını sağlar. 2 yaşındaki çocuklarda ise artık kelimeler ile beraber zamirlerin kullanıldığı görülür. 2 yaşını geçmiş çocukların konuşmalarına izin vermek ve onları bölmeden dikkatle dinlemek gerekir. Bu çocukları daha fazla konuşmaya teşvik edecektir.

 

3 Yaş ve Sonrası

 

3 yaşını dolduran çocuklar artık daha detaylı anlatımlar kullanabilir ve daha detaylı cümleleri anlayabilir duruma gelir. Renk ve boyut farkının ortaya çıkması ile beraber çocuğa daha zengin cümleler kurmak ve daha detaylı sorular yöneltmek zihin etkinliğini arttırmaya yönelik adımlardır. 4-5 yaşına gelen çocuklar dil gelişimlerinde yavaş yavaş sebep sonuç ilişkisini kurmaya başlarlar. Bu evredeki çocuklara soyut kavramları kullanmadan içerisinde sebebini de belirten cümleler kurmak gerekir. 4-5 yaşındaki çocuklar da görülen en önemli değişim ise dil bilgisi kurallarına uygun cümleler kurulumudur. Bu yaşlardaki çocukları kendi yaşıtlarıyla bir araya getirmek de onların dil etkinliğini geliştirmesinde yardımcı olur.